Sinds ik deze studie begon kijk ik naar de presentatie van geschiedenis met nog een nieuwe, kritischere blik. Je kijkt niet alleen wat ze presenteren en hoe dit historische van waarde is, maar ook of de presentator daarop reflecteert. Met deze gedachtes liep ik afgelopen woensdag de Hermitage van Amsterdam binnen.
Meteen was ik even vergeten dat het herfstvakantie was voor deze regio: overal loslopend kroos. De persoon die mij vergezelde, mijn moeder, wist hier natuurlijk van als juf op een basisschool. Voor mij is deze vakantie alweer zo lang geleden dat ik vergeten was dat die bestond. Afin, er zijn verschillende tentoonstellingen te zien in de Hermitage. Wij waren vooral geïnteresseerd in ‘Groepsportretten van de 17e eeuw’, omdat dit de grootste collectie groepsportretten uit die tijd is. Dit was niet de eerste tentoonstelling die wij bezochten: het gebouw was in mijn optiek wat onduidelijk en opeens stonden we ruim een uur lang in de ‘Romanovs in de ban van de ridders’ zalen. Deze tentoonstelling is gericht op de herbeleving van middeleeuwse geschiedenis en cultuur, jaren later in de 19de eeuw met nadruk op de Romanov familie. Dit laatste omdat de Hermitage Amsterdam (historisch) verbonden is met de Hermitage in Sint-Petersburg.
Er staat een groot scala aan ridderlijke objecten en er waren verschillende audiopunten waar verschillen conservators historische context van bijzondere stukken uiteenzetten. Het verhaal van de revival van de middeleeuwen na de Napoleontische tijd kwam goed over, tussen allerlei kinderen die druk bezigwaren met speurtochten. Er is blijkbaar over nagedacht hoe verschillende tours verschillend publiek kan aanspreken, iets waar veel andere musea nog van kunnen leren. In een tweede zaal kwamen wat specifieke voorbeelden van verhalen en boeken tevoorschijn die deze interesse deed aanwakkeren toentertijd, zoals de verhalen van Ivenhoe en Tristan en Isolde. Opvallend was dat een deel van de collectie, die midden 19de eeuw werd opgekocht door de Romanovs, deel uitmaakte van een privéverzamelaar: Aleksandr Bazilevski. Een van de bijzonderste zalen was een kleine rode, waarin we keken naar een representatie hoe de collectie van Bazilevski in zijn huis in Parijs werd tentoongesteld. Opvallend was hoe anders dat ging dan dat wij dat aangeleerd krijgen: alles stond netjes door elkaar, rijen vol. Als laatste waren er verderop ook nog allerlei lego kastelen, wat een lekker modern likje aan de oude objecten in de zalen gaf.
Uiteindelijk kwamen we wel in goede zaal terecht, waar we eerst nog een kleine introductie kregen van het museum in de vorm van tekst op de muur. Het was zich ervan bewust dat de welvaart die tentoongesteld werd voorkwam ook uitbuiting elders. Grappig, want waar de welvaart van de Romanovs vandaan kwam werd eerder nergens uitgelegd… In ieder geval was na een korte introductie de boodschap helder en de grote zaal enorm. Alle groepsportretten hingen daar van plafon tot vloer. Opvallend waren moderne herinterpretaties gemaakt door Natasja Kensmil, die ik erg luguber vond maar een mooi contrast waren tussen alle ‘pracht en praal’. Een bijzondere manier om meerdere perspectieven van een geschiedenis toe te lichten. Even verderop waren er nog een paar zaaltjes met stadse taferelen, die vooral een niet romantisch beeld schiepen van toen. Het leven was harder en de verschillen tussen arm en rijk groot. Zelfs de Rembrandt kamer was naargeestig, omdat de nadruk lag op zijn werken van anatomie.
Al met al was het positivistische karakter, wat geschiedenis vaak nog wel eens heeft in Musea, compleet verdwenen. Zo kwam dan wel een genuanceerd beeld naar boven, maar historisch gezien best knap is.